به گزارش ثریا متن پیش رو به قلم حجت الاسلام حسین حسینی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است که در ادامه می خوانید؛
سه گام در فرآیند نقد و تولید علم
گام اول: یکی از راههای فهم دقیق و نیز نقد یک اثر علمی؛ به‌ویژه در روند مطالعه یک کتاب، آن است که در جستجوی کشف روش آن برآییم که با چه متد و ابزاری، به حلّ و تحلیل مسائل علمی برآمده است.
گام دوم: این دست مطالعات متدیک، نقطه آغازی است تا یک قدم به عقب باز گردیم و در محدوده مطالعات متدولوژیک، به دنبال آن باشیم که روش یا روش‌های به کار رفته دارای چه نسبتی با یکدیگر بوده و آیا به درستی در جای خود به کار گرفته شده‌اند و یا اصولاً روش مناسب یا متناسب با مسأله، اخذ شده است؟
گام سوم: چنانچه از گام دومِ روش‌شناسی، به گام سوم پیشینی آن نیز گذر کنیم، آنگاه در محدوده مطالعات فلسفی، بایستی از پارادایم‌های کلّیِ فلسفی یاد کرد که نقش مبانی و اصول حاکم و جهت دهنده بر روش‌شناسی‌های مذکور را دارند؛ پارادایم‌های هستی‌شناختی یا معرفت‌شناختی یا انسان‌شناختی.
اگر چه گام‌های سه‌گانه فوق، مطالعه یک کتاب علمی را از نگاهی ساده و بسیط به فهمی دقیق و عمیق سوق می‌دهد و امکان نقد علمی روشمند را برای یک ناقد علمی فراهم می‌سازد (نیز ر. ک: حسینی، سید حسین، ۱۳۹۸، روش‌های سه گانه نقد و بررسی کتب علمی، یادداشت علمی، خبرگزاری ایکنا، کد خبر ۳۸۸۰۷۸۲)؛ امّا مسیر یاد شده در روند تولید علم، متفاوت و به عکس است چرا که در اینجا، برای تولید یک اثر علمی نو، پس از تنظیم اصول نظام فکری و تعیین پارادایم‌های منتخب، روش‌شناسی متناسب با آن پارادایم، شکل گرفته و سپس براساس آن روش‌شناسی خاص، می‌توان به انتخاب روش یا ابداع روش‌های جدیدی برای حل مسائل علمی مبادرت ورزید. طبیعتاً بدون گزینش روش، نمی‌توان به حل و تحلیل مسأله‌ای پرداخت و بدون تحلیل مسأله‌ای، اثری علمی نیز خلق نخواهد شد.
بازگشت نظریه به فلسفه
در همین راستا می‌توان اشاره‌ای به وابستگی نظریه‌های علمی به مطالعات فلسفی داشت؛ یعنی بازگشت نظریه به فلسفه؛ به عنوان نمونه، نظریه‌های علمی در قلمروهای علوم اجتماعی و سیاسی، که از آبشخورهای فلسفی تغذیه می‌کنند.
براین مبنا، نقطه آغاز برای تغییر یا تولید و ابداع نظریه‌های علمی، تغییر مبانی و بنیادهای فلسفی آنهاست. نمونۀ ذیل، بحثی در باب بنیادهای فلسفه تاریخی و فلسفه سیاسیِ نظریه نظم نوین جهانی است، براساس آنچه هنری کسینجر در کتاب «نظم جهانی» مطرح کرده است (ر. ک: کسینجر، هنری، ۱۳۹۷، نظم جهانی؛ تأملی در ویژگی ملت‌ها و جریان تاریخ، ترجمه محمد تقی حسینی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی).
اگر دیدگاه هنری کسینجر در کتاب نظم جهانی را به‌عنوان یک نظریه علمی (نظریه نظم جهانی) در حوزه مطالعاتی علوم سیاسی و علوم اجتماعی بپذیریم، با نظر به مؤلفه‌های آن و آنچه در این کتاب بدان پرداخته است، می‌توان نشانه‌هایی از آبشخورهای فلسفی این نظریه در دو محدوده مطالعاتی «فلسفه سیاسی» و «فلسفه تاریخی» یافت، مانند آنچه در نمودار، آورده شده است.
بدین سان هنگامی که مثلاً دیدگاه نظم نوین جهانی هنری کیسینجر را در حوزۀ نظریه پردازی، مورد مطالعه قرار داده و به آن به عنوان یک نظریه می‌نگریم، روشن خواهد شد که این نظریه، ریشه در آبشخورهایی فلسفی دارد. چنین آبشخورهایی را در دو قلمرو فلسفۀ سیاسی و فلسفۀ تاریخ می‌توان دسته بندی کرد.
در قلمرو فلسفۀ سیاسی، مواردی مانند: تأثیر تجدد آمریکایی در تغییر وضع بشر، توجه به سه سطح از نظم جهان و نظم بین‌المللی و نظم منطقه‌ای، مؤلفه‌های نظم جهان شمول، مبانی مؤلفه‌های مشروعیت و قدرت، و تعریف نظم به تعادل از مسیر توازن قدرت و منافع (ر. ک: همان، پیشگفتار و نیز ر. ک: حسینی، سید حسین، ۱۳۹۹، اصول و مبانی مسألۀ نظم نوین جهانی، یادداشت علمی، خبرگزاری ایکنا، کد خبر ۳۸۸۷۳۸۱)؛ و در قلمرو فلسفه تاریخ نیز مواردی مانند اینکه: تجدد، به تغییر در وضع کلّی بشر می‌انجامد، نظم، نیاز به یک چشم‌انداز فلسفی دارد، ضرورت بررسی ویژگی‌های ملت‌ها و جریان تاریخ، که در عنوان کتاب آمده است، ضرورت نظم مشترک جهانی و اینکه چگونه می‌توان ارزشها و تجربه‌های تاریخی گوناگون را در کسوت یک نظم مشترک درآورد؟، و کویک ظم م ضرورت کشف معنای تاریخ، بجای تعیین و اعلام آن، که در حقیقت نوعی بازگشت مباحث سیاسی، به تعیین معنای تاریخ است. (ر. ک: کیسنجر، ۱۳۹۷، پیشگفتار و ص ۴۵۶).
منبع: خبرگزاری مهر
ضرورت مشارکت ذی‌نفعان حوزه علوم انسانی در تدوین سیاست‌ها
ماده واحده «اصلاح ماده 4 آیین‌نامه شورای تخصصی حوزوی»
صدور مجوز اجرای ۲۴دوره کوتاه مدت اشتغال‌محور در دانشگاه علمی کاربردی
انتشار کلید اولیه پنجاه و یکمین دوره آزمون دستیاری پزشکی
در چهل‌وششمین دوره مسابقه ریاضی دانشجویی در سطح کشوری، ۴ دانشجوی دانشگاه کاشان حضور یافتند و از این میان، ۲ نفر موفق به کسب مدال شدند.
درِ دانشگاه‌های ایران به روی دانشجویان معترض آمریکایی باز شد
موافقت دولت با راه‌اندازی دانشگاه فرهنگیان در گلپایگان
بیرون کردن دانشجویان فرانسوی توسط پلیس پاریس
مقایسه صحنه اعتراضات دانشجویی در ایران و آمریکا
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
اعلام نتایج اولیه آزمون دستیاری پزشکی در نیمه دوم خرداد
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
اعلام جدیدترین نتایج اعتباربخشی دانشکده‌های پزشکی کشور
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدم‌ها کولر همراه ساخت+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپ‌های آماتوری هم دیده می‌شود+عکس
اسپاتیفای یکی از قابلیت‌های خود را بی‌خبر پولی کرد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
چینی‌ها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسان‌های اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکل‌های دانشجویی گرنت اعطا می‌شود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترین‌های آسیا در رتبه‌بندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار می‌شود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاه‌ها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشم‌ها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
رمان اجتماعی معمایی آفرودیت در نمایشگاه کتاب عرضه می‌شود
انتشار وضعیت فرهنگی ایران در پیمایش ارزش‌های جهانی
آدرخش و رقص فانتوم‌ها در نمایشگاه کتاب طنین می‌اندازد
مهلت ثبت نام پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد پیام نور تمدید شد
ترقی در علم و دانش کشور مرهون تلاش معلمان و سنگربانان تعلیم و تربیت است
حمایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بیماران مبتلا به به سلیاک
انتخاب عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان استاد نمونه کشوری
رئیس جهاد دانشگاهی کشور وارد گلستان شد
طرح پایش و ارتقای سلامت اعضای جهاد دانشگاهی سلامت محور است
بررسی تاریخ ایران در چهار سده نخستین پس از اسلام
حمایت ۳۷ میلیارد تومانی از طرح‌های حوزه اینترنت کوانتومی
کسب رتبه دوم در بین شرکت های بورسی و افزایش فروش و تولید در داروسازی دانا
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
جذب امریه سربازی در سازمان جهاد دانشگاهی خواجه نصیر
۱۷۰ دانشجوی نخبه امروز به عمره مفرده اعزام می‌شوند
کلید اولیه نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ منتشر شد
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران می‌آید؟
خودروی جدید که شبیه گربه‌ها ساخته شده است+عکس
خودروهای ایرانی چشم کره‌شمالی را گرفت+عکس
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
تمدید مهلت ثبت‌نام در جشنواره علمی - پژوهشی پژوهش‌سراهای دانش‌آموزی
خدمات رایگان دندان‌پزشکی برای دانش‌آموزان ۶ تا ۱۴ ساله روستایی
موافقت با افزایش حق‌الزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
دیدار جمعی از معلمان با رهبر انقلاب در روز چهارشنبه
تصویب نقشه راه اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
کشف ۸ هزار و ۳۰ نفر دانش آموزان بازمانده از تحصیل در استان اصفهان
طحان‌نظیف: قانون اساسی به کلاس‌های درس برده شود
احداث ۵ دهکده جامع ورزشی/ جذب نخبگان در دانشگاه فرهنگیان
تعلیق بودجه دانشگاه فرانسوی به دلیل حمایت از فلسطین
اعزام دو کاروان از دانشجویان بنیاد نخبگان به عمره آغاز شد
حمله خشونت‌آمیز پلیس نیویورک به دانشجویان حامی فلسطین در کلمبیا
آیین بزرگداشت مقام معلم در دانشگاه اصفهان برگزار شد
ثبت‌نام پشت کنکوری‌ها جهت ترمیم نمره آغاز شد
دانشگاهیان کشور باید با شبکه‌سازی به جنبش دانشجویان جهان بپیوندند
برگزاری بیست و دومین نشست شورای عالی اتحادیه دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی ساحلی و دریایی
آزمون مجدد برای کنکوری‌های زیرکوه ۲۱ اردیبهشت برگزار می‌شود
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
موشک سنگین آنگارا-آ۵ با موفقیت پرتاب شد+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینی‌ها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمی‌شود و سالم می‌ماند+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
سونی برای آدم‌ها کولر همراه ساخت+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمی‌دهد+عکس
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینی‌ها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
ویژگی‌های خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
تعرفه وحشتناک جی‌میل با هوش مصنوعی اعلام شد
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول می‌شود
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپ‌های آماتوری هم دیده می‌شود+عکس
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
داخل ساختمان‌های عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
خودروهای ایرانی چشم کره‌شمالی را گرفت+عکس
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنک‌تر می‌کند+عکس
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.